Xuồng cứu sinh: 5 bộ phận dễ trục trặc cần lưu ý

Kiểm tra xuồng cứu sinh định kỳ là yêu cầu bắt buộc theo Công ước SOLAS nhằm đảm bảo an toàn tính mạng cho thuyền viên. Trong quá trình kiểm tra, không ít bộ phận của xuồng bị phát hiện hư hỏng, buộc phải sữa chữa hoặc thay thế tốn kém.

Bài viết này phân tích 5 bộ phận thường gặp trục trặc dựa trên thực tế mà GOTCO đã kiểm tra cho nhiều tàu, từ đó đưa ra giải pháp thiết thực giúp chủ tàu chủ động phòng ngừa và tối ưu hóa chi phí.

Việc này không chỉ tối ưu hóa chi phí bảo dưỡng mà còn đảm bảo xuồng luôn sẵn sàng vận hành trơn tru khi đối mặt với các cuộc kiểm tra PSC, tránh rủi ro bị lưu tàu dù đã thực hiện bảo dưỡng định kỳ trước đó.

1. Hệ thống móc nhả xuồng cứu sinh (On-load release hook)

Nguyên nhân chính

Trong hàng trăm cuộc kiểm tra xuồng cứu sinh định kỳ mà chúng tôi thực hiện, hệ thống nhả móc (On-load Release Hook) luôn là cụm chi tiết được ghi nhận có tình trạng hư hỏng cần bảo dưỡng hoặc hiệu chỉnh.

Nguyên nhân sâu xa nằm ở tính chất “khó tiếp cận” và “ít đụng tới” của hệ thống này. Việc bôi trơn thường chỉ dừng lại ở những điểm dễ thấy, bỏ qua các ổ trục, chốt hãm bên trong.

Hơn nữa, môi trường biển cả là kẻ thù không đội trời chung với kim loại. Ngay cả với dầu mỡ chuyên dụng, một chu kỳ bảo dưỡng “hàng quý” là chưa đủ.

Ngay cả những bộ móc nhả mới, sau một thời gian ngắn vận hành trên biển, cũng có thể xuất hiện tình trạng hoạt động kém trơn tru do tác động tích tụ của hơi muối biển và độ ẩm cao, dẫn đến hiện tượng ăn mòn và kẹt cứng các chi tiết bên trong.

Khuyến nghị

1. Tuân thủ quy trình bảo dưỡng “làm sạch & bôi trơn” đúng chuẩn

Làm sạch triệt để: Trước mỗi lần bôi trơn, bắt buộc phải làm sạch bụi bẩn, cặn muối và lớp mỡ cũ đã bị biến chất. Sử dụng bình xịt tẩy rửa chuyên dụng (degreaser) hoặc nước ngọt nóng cùng bàn chải để vệ sinh sâu các khe, khớp nối. Việc bôi mỡ mới lên trên lớp bẩn cũ sẽ vô tình giữ lại các tác nhân ăn mòn, đẩy nhanh hư hỏng.

Bôi trơn đúng cách: Sử dụng đúng chủng loại mỡ chống ăn mòn hoặc loại mỡ được nhà sản xuất thiết bị phê duyệt. Thay vì chỉ phun phủ bề mặt, hãy dùng bàn chải nhỏ hoặc dụng cụ chuyên dụng để đưa mỡ thấm sâu vào vào các điểm tiếp xúc, chốt hãm và ổ trục bên trong.

Tần suất bôi trơn nên được tăng cường (ví dụ: hàng tháng hoặc sau các chuyến đi dài, thời tiết xấu) để chống chọi với điều kiện môi trường khắc nghiệt.

2. Kiểm tra trực quan và đánh giá định kỳ

Kiểm tra nhanh sau sử dụng: Tiến hành kiểm tra trực quan tình trạng bên ngoài của móc nhả ngay sau mỗi lần diễn tập hạ/nâng xuồng hoặc sau khi trải qua điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Tìm kiếm các dấu hiệu bất thường như rỉ sét, vết nứt, hoặc biến dạng.

Đánh giá bằng cảm giác vận hành:

• Sau khi xuồng đã được hạ an toàn và không còn tải trọng, hãy thao tác thử cần gạt nhả. Cảm giác vận hành cần phải trơn tru, nhẹ nhàng và thường đi kèm với âm thanh “cách” rõ ràng khi cơ cấu khóa mở.
• Nếu phát hiện thấy hiện tượng nặng tay, kẹt cứng hoặc có tiếng động bất thường, đây là dấu hiệu cảnh báo sớm cần được kiểm tra chuyên sâu ngay lập tức.

3. Đào tạo và thực hành chuẩn hóa

Đảm bảo tất cả thuyền viên có trách nhiệm đều được đào tạo bài bản về nguyên lý hoạt động, các điểm bảo dưỡng trọng yếu và thao tác vận hành chính xác đối với hệ thống nhả móc.

Nhấn mạnh việc tuân thủ các hướng dẫn của nhà sản xuất. Mọi hiệu chỉnh, tháo lắp hoặc sửa chữa phức tạp cần được thực hiện bởi nhân sự có đủ chuyên môn và chứng chỉ phù hợp, tránh các can thiệp không cần thiết có thể vô tình làm sai lệch cài đặt gốc của thiết bị.

Móc nhả xuồng cứu sinh (On-load release hook)

2. Hệ thống phanh tời xuồng cứu sinh (Winch Brake)

Trong quá trình kiểm tra xuồng cứu sinh định kỳ, tình trạng hệ thống phanh tời hoạt động kém hiệu quả là một phát hiện phổ biến, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn nghiêm trọng trong tình huống khẩn cấp. Các dấu hiệu thường được ghi nhận bao gồm phanh không giữ được tải, tốc độ hạ không kiểm soát, xuất hiện tiếng kêu bất thường hoặc mùi khét.

Nguyên nhân chính

Tình trạng này thường bắt nguồn từ sự kết hợp của các yếu tố sau:

Tác động từ quá trình huấn luyện và diễn tập

Việc thực hiện các thao tác hạ/xuồng lặp lại với tần suất cao, đặc biệt khi thao tác ở tốc độ không phù hợp hoặc có hiện tượng “nhấn phanh – nhả đột ngột”, có thể sinh ra nhiệt lượng lớn, dẫn đến hiện tượng cháy cứng (glazing) và mài mòn nhanh chóng bề mặt ma sát của má phanh.

Ảnh hưởng của môi trường và chất gây ô nhiễm

Hệ thống tời hở thường xuyên tiếp xúc với môi trường biển, nơi hơi muối, độ ẩm và bụi bẩn dễ dàng xâm nhập. Sự tích tụ của các chất gây ô nhiễm này, cùng với dầu mỡ bôi trơn bị rò rỉ, tạo thành một lớp bụi mài mòn (abrasive dust) làm giảm đáng kể hệ số ma sát và hiệu suất phanh.

Chu kỳ kiểm tra và hiệu chỉnh chưa đầy đủ

Theo thời gian, lò xo phanh có thể giảm lực ép, khe hở phanh có thể thay đổi do mòn cơ khí. Nếu không được kiểm tra và hiệu chỉnh định kỳ theo đúng thông số kỹ thuật của nhà sản xuất, hiệu quả phanh sẽ giảm dần một cách khó nhận biết cho đến khi xảy ra sự cố.

Khuyến nghị

Để đảm bảo an toàn và kéo dài tuổi thọ cho hệ thống quan trọng này, một số biện pháp sau được khuyến nghị:

Tuân thủ chặt chẽ quy trình vận hành

Khi tiến hành kiểm tra xuồng cứu sinh hoặc diễn tập, cần thao tác hạ xuồng với tốc độ ổn định và phù hợp theo hướng dẫn. Tránh các thao tác gây sốc tải lên hệ thống phanh.

Thực hiện kiểm tra và bảo dưỡng định kỳ do thuyền viên trên tàu thực hiện

• Kiểm tra trực quan và làm sạch: Thường xuyên vệ sinh để loại bỏ bụi bẩn, cặn muối và dầu mỡ thừa tích tụ trên trống phanh và má phanh.
• Đo đạc chi tiết: Định kỳ kiểm tra độ dày má phanh, lực ép của lò xo và khe hở phanh. So sánh các thông số này với giới hạn cho phép trong sổ tay kỹ thuật của nhà sản xuất để có kế hoạch thay thế kịp thời.

Ngoài ra, thuyền viên cần trang bị các kiến thức về nguyên lý làm việc của hệ thống phanh tời và hậu quả của việc vận hành sai cách. Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc báo cáo ngay lập tức các dấu hiệu bất thường như tiếng ồn, rung động hoặc hiệu suất phanh suy giảm.

Kỹ thuật viên GOTCO đang kiểm tra cẩu nâng hạ xuồng cứu sinh bao gồm hệ thống phanh tời

3. Phao, vành đai, thân xuồng cứu sinh

Một trong những phát hiện phổ biến nhất trong quá trình kiem tra xuong cuu sinh dinh ky là tình trạng xuống cấp của vật liệu composite tại thân xuồng, vành đai và phao. Các hư hỏng thường được ghi nhận bao gồm mạng lưới rạn chân chim, vết nứt nhỏ, bề mặt bị bạc màu và mất độ bóng.

Nguyên nhân chính

Tác động của bức xạ tia cực tím (UV): Đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến sự suy giảm tính chất cơ lý của composite. Ánh nắng mặt trời trực tiếp làm nhựa polymer bị phân hủy, khiến vật liệu trở nên giòn và dễ nứt vỡ.

Điều kiện bảo quản chưa tối ưu: Việc để xuồng tiếp xúc trực tiếp với môi trường biển (nắng, mưa, muối) mà không có biện pháp che chắn hiệu quả sẽ đẩy nhanh đáng kể quá trình lão hóa.

Tác động cơ học: Các va chạm trong quá trình hạ/xuồng, diễn tập hoặc neo đậu có thể gây ra các vết nứt, sứt mẻ ban đầu, tạo tiền đề cho sự phát triển của các hư hỏng nghiêm trọng hơn dưới tác động của môi trường.

Khuyến nghị

Để hạn chế các hư hỏng này và tránh chi phí thay thế tốn kém, cần chủ động:

• Định kỳ kiểm tra và sơn lại lớp gelcoat hoặc sơn chống UV theo khuyến cáo của nhà sản xuất. Lớp phủ này không chỉ bảo vệ về mặt thẩm mỹ mà còn là rào cản ngăn cách vật liệu composite với môi trường.
• Đào tạo thuyền viên thao tác cẩn trọng trong quá trình nâng, hạ và neo đậu xuồng để giảm thiểu nguy cơ va đập.

Việc phát hiện sớm các dấu hiệu lão hóa thông qua kiểm tra xuồng cứu sinh định kỳ cho phép áp dụng các biện pháp khắc phục kịp thời, đảm bảo tính toàn vẹn của xuồng và an toàn cho thuyền viên.

Thân xuồng cứu sinh bị rạn nứt do va đập

4. Động cơ xuồng cứu sinh

Động cơ diesel là trái tim của xuồng cứu sinh, nhưng đây cũng là bộ phận dễ bị hư hỏng nhất do điều kiện môi trường biển khắc nghiệt và phương pháp bảo quản chưa tối ưu.

Việc chủ động bảo quản đúng cách không chỉ đảm bảo tính sẵn sàng của xuồng khi khẩn cấp mà còn giúp chủ tàu tránh được những chi phí sửa chữa phát sinh trong các cuộc kiểm tra xuồng cứu sinh định kỳ.

Nguyên nhân chính

Không tuân thủ quy trình khởi động định kỳ

Theo quy định của SOLAS, động cơ xuồng cứu sinh cần được khởi động và vận hành ít nhất 3 phút mỗi tuần (Theo SOLAS Chương III, Reg 20.6.3).

Tuy nhiên, việc không thực hiện đều đặn dẫn đến tình trạng dầu nhờn mất tính bôi trơn, nhiên liệu tồn đọng gây đóng cặn trong hệ thống cung cấp nhiên liệu, và ắc-quy suy giảm khả năng khởi động.

Nhiên liệu bị biến chất và nhiễm tạp

Nhiên liệu diesel lưu trữ lâu ngày thường xuất hiện tình trạng phân hủy, tích tụ hơi ẩm và phát triển vi sinh vật. Các tạp chất này gây tắc nghẽn lọc nhiên liệu, ăn mòn đường ống và giảm hiệu suất đốt cháy của động cơ.

Bảo dưỡng không đầy đủ

Nhiều trường hợp hư hỏng động cơ bắt nguồn từ việc bỏ qua các hạng mục bảo dưỡng cơ bản như thay lọc nhiên liệu, lọc gió và kiểm tra hệ thống làm mát. Sự thiếu sót này khiến động cơ hoạt động quá tải, quá nhiệt và giảm tuổi thọ.

Khuyến nghị

Quản lý nhiên liệu hiệu quả

Nhiên liệu diesel nên được thay mới định kỳ 3-6 tháng/lần để tránh tình trạng biến chất và nhiễm tạp. Việc sử dụng phụ gia ổn định nhiên liệu và chất diệt khuẩn chuyên dụng sẽ giúp ngăn ngừa sự phát triển của vi sinh vật và hiện tượng đóng cặn trong hệ thống nhiên liệu.

Bảo dưỡng hệ thống định kỳ

Cần tuân thủ nghiêm ngặt lịch bảo dưỡng theo khuyến cáo của nhà sản xuất, bao gồm thay dầu nhờn, lọc nhiên liệu và lọc gió. Việc kiểm tra và vệ sinh hệ thống làm mát, hệ thống điện cũng cần được thực hiện thường xuyên để đảm bảo động cơ hoạt động ổn định.

Bảo quản trong điều kiện thích hợp

Xuồng cứu sinh nên được che phủ bằng bạt chống thấm và chống tia UV khi không sử dụng. Vị trí đặt xuồng cần thông thoáng, tránh ẩm ướt và tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời trong thời gian dài.

Ghi chép và lưu trữ hồ sơ

Việc ghi chép đầy đủ nhật ký bảo dưỡng, bao gồm thời gian khởi động, thay thế nhiên liệu và các hạng mục bảo dưỡng khác, sẽ giúp theo dõi tình trạng động cơ và lên kế hoạch bảo trì phù hợp.

Động cơ xuồng cứu hộ là một trong những chi tiết dễ bi hỏng hóc

5. Hệ thống điện và đèn tín hiệu

Ngoài những chi tiết nêu trên, hệ thống điện và đèn tín hiệu là một trong những chi tiết thường xuyên được ghi nhận là khu vực dễ phát sinh sự cố khi kiểm tra xuồng cứu sinh định kỳ.

Nguyên nhân chính

Ắc quy hết điện hoặc suy yếu

Ắc quy là thành phần then chốt trong hệ thống điện của xuồng cứu sinh. Việc ắc quy không được sạc đầy thường xuyên hoặc để lâu ngày không sử dụng dẫn đến tình trạng mất khả năng khởi động hệ thống.

Môi trường biển với nhiệt độ và độ ẩm cao cũng đẩy nhanh tốc độ tự xả của ắc quy.

Ăn mòn dây điện và mối nối

Khí hậu biển với hàm lượng muối cao là tác nhân chính gây ăn mòn các điểm nối điện, đầu cos, và dây dẫn. Hiện tượng này dẫn đến điện trở tiếp xúc tăng cao, gây sụt áp và hư hỏng thiết bị.

Các mối nối không được bảo vệ có thể bị oxy hóa chỉ sau 3-6 tháng hoạt động trong môi trường biển.

Xâm nhập của hơi ẩm và nước biển

Đèn tín hiệu, công tắc và bảng điều khiển thường bị ảnh hưởng bởi hơi ẩm xâm nhập qua các khe hở. Nước biển lọt vào sẽ gây chập mạch, ăn mòn board mạch và làm giảm tuổi thọ thiết bị.

Khuyến nghị

Quản lý ắc quy định kỳ và khoa học

Việc quản lý ắc quy cần tuân thủ lịch trình cụ thể: sạc định kỳ ít nhất hai tuần một lần ngay cả khi không sử dụng, kiểm tra điện áp hàng tháng bằng vôn kế để đảm bảo duy trì mức 12.6V ± 0.2V đối với hệ thống 12V.

Đồng thời, người vận hành tàu nên chủ động thay thế ắc quy theo khuyến nghị từ nhà sản xuất thường là 2-3 năm tùy điều kiện sử dụng.

Bảo vệ hệ thống dây điện toàn diện

Bao gồm bọc kín các mối nối bằng keo chống thấm chuyên dụng như silicon hoặc epoxy, thường xuyên thoa mỡ chống ăn mòn lên các cực ắc quy và điểm nối quan trọng, đồng thời kiểm tra định kỳ độ kín của tủ điện để đảm bảo gioăng cao su còn nguyên vẹn và ôm khít.

Bảo dưỡng thiết bị điện theo quy trình chuẩn

Gồm vệ sinh định kỳ bề mặt đèn và công tắc bằng dung dịch chống oxy hóa, kiểm tra toàn bộ hệ thống đèn chiếu sáng và tín hiệu hàng tháng với thời gian vận hành tối thiểu 10 phút, cùng với việc lập sổ theo dõi chi tiết tình trạng hoạt động và lịch bảo dưỡng để theo dõi lịch sử thiết bị.

Qua phân tích trên, có thể thấy các hư hỏng thường gặp trong kiểm tra xuồng cứu sinh định kỳ – từ động cơ, hệ thống điện, vật liệu composite đến thiết bị cứu sinh – đều bắt nguồn từ một nguyên nhân cốt lõi: sự thiếu quan tâm và lơ là trong công tác bảo dưỡng, vận hành hàng ngày.

Những sự cố này không phải là “ngẫu nhiên” mà là hệ quả tất yếu của việc không duy trì một quy trình bảo dưỡng chủ động và nhất quán. Chủ tàu và thuyền viên nên xem các hoạt động kiểm tra, bảo dưỡng hàng ngày/hàng tháng là một phần không thể tách rời của quy trình vận hành thông thường.

Để đảm bảo an toàn tối đa và tối ưu hóa chi phí, chúng tôi khuyến nghị quý khách hàng nên hợp tác với các đơn vị kiểm tra xuồng cứu sinh định kỳ uy tín, có kinh nghiệm thực tiễn.

Các chuyên gia sẽ giúp bạn xây dựng lịch trình bảo dưỡng phù hợp, phát hiện sớm các nguy cơ tiềm ẩn và đưa ra giải pháp kỹ thuật tối ưu nhất cho từng thiết bị cụ thể.

Liên hệ ngay với GOTCO để được tư vấn và hỗ trợ các dịch vụ chuyên sâu, giúp hành trình của bạn luôn an toàn và hiệu quả.