Kiểm tra PSC: 5 nguyên nhân chính khiến tàu bị lưu giữ

Kiểm tra PSC (Port State Control) luôn là một trong những mối quan ngại lớn nhất đối với các chủ tàu và người vận hành. Mỗi chuyến đi, bên cạnh kế hoạch vận hành, hàng hóa và lịch trình, họ còn phải đối mặt với nguy cơ bị tạm giữ nếu con tàu không đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của Kiểm soát Nhà nước Cảng biển.

Việc bị PSC lưu giữ không chỉ gây phát sinh chi phí lưu cảng, trễ hẹn giao hàng, mà còn có thể dẫn tới việc chấm dứt hợp đồng thuê – đồng nghĩa với thiệt hại trực tiếp đến lợi nhuận. Trong ngành hàng hải, đôi khi chỉ một thiếu sót nhỏ cũng đủ khiến con tàu phải nằm bờ.

Hiểu rõ 5 nguyên nhân chính dẫn đến rủi ro này là cách tốt nhất để chủ tàu chủ động phòng tránh!

PSC là gì? Tại sao kiểm tra PSC lại quan trọng?

Kiểm tra của Nhà nước Cảng biển (Port State Control – PSC) là hoạt động kiểm tra tàu nước ngoài khi cập cảng của một quốc gia, nhằm xác minh tình trạng kỹ thuật của tàu và trang thiết bị đáp ứng các yêu cầu của các công ước quốc tế, đồng thời đảm bảo việc bố trí thuyền viên và khai thác tàu tuân thủ đúng quy định.

Nhiều công ước kỹ thuật quan trọng của Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) quy định việc kiểm tra này để đảm bảo tàu thỏa mãn các tiêu chuẩn quốc tế khi đến cảng nước ngoài. Ban đầu, PSC được thiết kế như một biện pháp hỗ trợ cho việc thực thi của quốc gia treo cờ (flag State). Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy đây là công cụ cực kỳ hiệu quả, đặc biệt trong việc phát hiện và xử lý tàu kém tiêu chuẩn.

Nói cách khác, mỗi quốc gia có cảng biển đều có quyền tiến hành kiểm tra độc lập đối với mọi tàu nước ngoài ra vào cảng của mình. Đây chính là Kiểm tra PSC, và cán bộ thanh tra PSC có thẩm quyền yêu cầu khắc phục hoặc tạm giữ tàu cho đến khi các khiếm khuyết được xử lý xong.

IMO đã thông qua Nghị quyết A.682(17) khuyến khích các quốc gia tăng cường hợp tác khu vực trong kiểm soát tàu và ngăn ngừa xả thải, từ đó hình thành các thỏa thuận khu vực (Memorandum of Understanding – MoU). Việc phối hợp kiểm tra giữa các quốc gia trong cùng khu vực giúp tập trung nguồn lực vào các tàu dưới chuẩn, đồng thời tránh tình trạng một tàu phải chịu nhiều cuộc kiểm tra lặp lại, gây chậm trễ hành trình.

Hiện có 9 thỏa thuận khu vực về PSC:

• Paris MoU: Châu Âu và Bắc Đại Tây Dương
• Tokyo MoU: Châu Á – Thái Bình Dương
• Viña del Mar Agreement: Nam Mỹ
• Caribbean MoU: Caribe
• Abuja MoU: Tây và Trung Phi
• Black Sea MoU: Biển Đen
• Mediterranean MoU: Địa Trung Hải
• Indian Ocean MoU: Ấn Độ Dương
• Riyadh MoU: Vùng Vịnh

Ngoài ra, Tuần duyên Hoa Kỳ (USCG) duy trì một cơ chế PSC riêng biệt.

IMO cũng tổ chức các hội thảo cho đại diện và quản trị cơ sở dữ liệu của các MoU/hiệp định PSC, nhằm tạo diễn đàn chia sẻ kinh nghiệm, thúc đẩy hài hòa hoạt động kiểm tra và đề xuất các khuyến nghị thực tiễn gửi tới các Ủy ban, Tiểu ban liên quan của IMO.

Dù trách nhiệm chính về tiêu chuẩn của tàu thuộc về quốc gia treo cờ, PSC đóng vai trò như một “lưới an toàn” quan trọng, bảo vệ môi trường hàng hải và an toàn sinh mạng con người trên biển bằng cách ngăn chặn các tàu không đáp ứng chuẩn mực quốc tế.

Nguyên nhân chính khiến tàu bị lưu giữ khi Kiểm tra PSC

Khiếm khuyết về thiết bị an toàn hàng hải cứu sinh cứu hỏa

Việc bảo dưỡng nhiều thiết bị quan trọng như phao bè, bình chữa cháy, hay xuồng cứu sinh thường do các nhà cung cấp dịch vụ được ủy quyền (Approved service provider) thực hiện. Điều này đặt ra một vấn đề đau đầu hơn: Tại sao thiết bị đã được “chuyên gia” bảo dưỡng mà vẫn bị lỗi?

Ngay cả khi được kiểm tra bởi nhà cung cấp dịch vụ chuyên nghiệp, một số hư hỏng vẫn “ẩn mình” cho đến khi tàu đi vào hoạt động. Ví dụ:

• Lỗi vật liệu: Những vết nứt nhỏ, mối hàn yếu hoặc điểm ăn mòn chưa phát triển hết thường chỉ xuất hiện rõ ràng sau một thời gian tàu chịu tác động của rung lắc, sóng biển và áp suất.
• Lỗi trong hệ thống phức tạp: Hệ thống cơ khí như phanh tời hạ xuồng có thể vận hành hoàn hảo tại cảng, nhưng dễ kẹt cứng sau thời gian dài không sử dụng hoặc dưới ảnh hưởng của rung động liên tục.
• Lỗi phụ kiện đi kèm: Các linh kiện như pin đèn tín hiệu dù mới thay nhưng nếu chất lượng kém vẫn có thể đột ngột mất dung lượng khi tàu đang hoạt động.

Không phải nhà cung cấp dịch vụ nào được ủy quyền cũng duy trì cùng một tiêu chuẩn chất lượng. Có trường hợp quy trình kiểm tra chưa đầy đủ, không bám sát hướng dẫn nhà sản xuất hoặc tiêu chuẩn quốc tế. Thậm chí, việc thay thế bằng phụ tùng không chính hãng để tiết kiệm chi phí có thể làm suy giảm tuổi thọ và độ tin cậy của thiết bị.

Trách nhiệm bảo đảm thiết bị đạt chuẩn vì thế không chỉ nằm ở đơn vị bảo dưỡng. Chủ tàu hoặc công ty quản lý, nếu lựa chọn đối tác thiếu uy tín hoặc chỉ yêu cầu thực hiện các hạng mục bảo dưỡng tối thiểu, sẽ vô tình tạo ra khoảng trống an toàn tiềm ẩn, làm tăng nguy cơ không đạt kiểm tra PSC.

Trong khi đó, thuyền viên dù không trực tiếp sửa chữa các thiết bị phức tạp vẫn đóng vai trò quan trọng thông qua việc kiểm tra trực quan hàng ngày và báo cáo ngay khi phát hiện dấu hiệu bất thường. Việc bỏ qua khâu này có thể khiến một lỗi nhỏ nhanh chóng biến thành sự cố nghiêm trọng khi tàu đang khai thác.

Tất cả những yếu tố trên cộng hưởng với tác động khắc nghiệt của môi trường biển, vốn là “kẻ thù số một” của thiết bị cơ khí. Gỉ sét và ăn mòn có thể tái xuất chỉ sau thời gian ngắn, gây hư hỏng dây cáp, chốt nhả và nhiều bộ phận quan trọng khác.

Bên cạnh đó, rung động liên tục của thân tàu dễ làm lỏng các khớp nối, bu-lông hoặc hình thành những vết nứt nhỏ – các vấn đề thường khó phát hiện trong các đợt bảo dưỡng định kỳ trước đó.

Thiếu sót giấy tờ và chứng chỉ

Thiếu sót về giấy tờ và chứng chỉ là một trong những nguyên nhân phổ biến khiến tàu bị lưu giữ trong các cuộc kiem tra PSC. Theo quy định của các công ước quốc tế do IMO ban hành, mọi giấy chứng nhận của tàu và thuyền viên phải luôn còn hiệu lực, được lưu trữ và xuất trình đầy đủ khi được yêu cầu.

Chỉ cần một chứng chỉ hết hạn hoặc hồ sơ không khớp, thanh tra PSC có quyền yêu cầu tàu khắc phục ngay tại cảng – đồng nghĩa với nguy cơ bị chậm chuyến hoặc lưu giữ.

Vấn đề này thường bắt nguồn từ lỗi hệ thống quản lý trên bờ. Công ty quản lý tàu (ship management company) có trách nhiệm theo dõi sát ngày hết hạn của mọi loại giấy tờ, nhưng nếu thiếu một hệ thống giám sát và cảnh báo hiệu quả, nguy cơ bỏ sót là rất cao.

Thực tế cho thấy, nhiều trường hợp sự cố xảy ra do thiếu sự phối hợp giữa thuyền viên và công ty trên bờ: tàu không kịp thời báo cáo giấy tờ sắp hết hạn, hoặc phía công ty xử lý chậm so với yêu cầu.

Một nguyên nhân khác là kiểm tra nội bộ chưa nghiêm túc. Nếu các cuộc audit định kỳ không được thực hiện đúng quy trình, các giấy tờ quá hạn sẽ không được phát hiện cho đến khi tàu bị PSC kiểm tra.

Thêm vào đó, sự cẩu thả trong công tác lưu trữ hồ sơ của thuyền trưởng hoặc sĩ quan phụ trách – chẳng hạn nhật ký hành trình (logbook) không đầy đủ, sai lệch hoặc thiếu chữ ký xác nhận – có thể khiến thanh tra PSC nghi ngờ về tính tuân thủ và minh bạch của tàu, dẫn đến quyết định lưu giữ.

Vi phạm về các quy định bảo vệ môi trường

Vi phạm các quy định bảo vệ môi trường là một trong những lý do nghiêm trọng nhất khiến tàu bị lưu giữ trong các cuộc kiểm tra PSC.

MARPOL và các phụ lục của nó quy định rõ ràng về việc kiểm soát ô nhiễm từ tàu biển, bao gồm xả thải dầu, nước bẩn, rác thải và khí thải. Chỉ cần một bằng chứng vi phạm, dù nhỏ, cũng có thể khiến PSC áp dụng biện pháp lưu giữ ngay lập tức.

Nguyên nhân không chỉ xuất phát từ sự cố kỹ thuật mà còn từ quản lý yếu kém và ý thức tuân thủ chưa cao.

Hệ thống xử lý chất thải không hiệu quả: Các thiết bị như ODME (Oil Discharge Monitoring Equipment) hoặc hệ thống xử lý nước thải (Sewage Treatment Plant) nếu không được bảo dưỡng định kỳ dễ bị hỏng, hoạt động sai chức năng. Khi đó, để tránh tắc nghẽn hoặc quá tải, thủy thủ đoàn có thể chọn cách xả thải trực tiếp ra biển – hành vi vi phạm nghiêm trọng MARPOL.

Hồ sơ ghi chép thiếu chính xác hoặc giả mạo: Sổ ghi chép dầu (Oil Record Book) và Sổ ghi chép rác thải (Garbage Record Book) là hai tài liệu PSC luôn kiểm tra kỹ. Bất kỳ sai sót, thiếu ngày tháng, hoặc dấu hiệu chỉnh sửa đều làm dấy lên nghi ngờ về hành vi xả thải trái phép.

Rò rỉ và tràn dầu: Dầu từ hệ thống máy móc, đường ống hoặc bề mặt boong nếu rò rỉ mà không được xử lý kịp thời sẽ trở thành bằng chứng vi phạm. Điều này vừa cho thấy sự thiếu chú ý bảo dưỡng, vừa ảnh hưởng trực tiếp tới môi trường biển.

Quản lý khí thải kém: Các quy định của MARPOL Annex VI yêu cầu tàu duy trì hệ thống lọc khí (Scrubber) hoặc sử dụng nhiên liệu đúng hàm lượng lưu huỳnh. Việc không tuân thủ – ví dụ dùng nhiên liệu có hàm lượng lưu huỳnh vượt mức cho phép – sẽ bị PSC phát hiện qua kiểm tra mẫu nhiên liệu hoặc hồ sơ nhật ký máy.

Xử lý rác thải không đúng quy định: Đổ rác thải nhựa, kim loại hoặc thực phẩm chưa qua xử lý ra biển, dù vô tình hay cố ý, đều là hành vi vi phạm. Trong nhiều trường hợp, lỗi này xuất phát từ thói quen vận hành cũ của thủy thủ hoặc việc không huấn luyện đầy đủ về các yêu cầu của MARPOL.

Vấn đề về cấu trúc và trang thiết bị của tàu

Vấn đề về cấu trúc và trang thiết bị là một trong những nguyên nhân phổ biến khiến tàu bị lưu giữ khi kiểm tra PSC. Nhiều trường hợp bắt nguồn từ việc bảo dưỡng định kỳ không hiệu quả, khiến những hư hỏng nhỏ không được phát hiện sớm và trở thành sự cố lớn – chẳng hạn các mảng vỏ tàu, boong hoặc két dằn bị ăn mòn nhưng không được sơn bảo vệ kịp thời.

Tàu vận hành trong môi trường khắc nghiệt, va chạm nhẹ khi cập cảng hoặc xếp dỡ hàng không đúng cách cũng có thể gây hư hỏng cấu trúc và thiết bị. Thêm vào đó, sự thiếu kinh nghiệm của thuyền viên trong vận hành máy lái, tời neo… dễ dẫn tới hỏng hóc.

Không ít trường hợp còn xuất phát từ việc sử dụng phụ tùng, thiết bị kém chất lượng hoặc tuổi tàu quá cao, khiến kết cấu xuống cấp nhanh chóng.

Kiến thức và kỹ năng thực hành của thủy thủ đoàn

Khi tiến hành kiểm tra, thanh tra viên PSC không chỉ xem giấy chứng nhận mà còn đánh giá trực tiếp khả năng thực hành của thủy thủ đoàn. Một số nội dung trọng tâm gồm:

Triển khai xuồng/bè cứu sinh:

Thanh tra PSC thường yêu cầu thuyền viên thực hiện diễn tập bất ngờ để đánh giá khả năng hạ xuồng hoặc bè cứu sinh, khởi động máy và điều khiển.

Nhiều tàu bị đánh giá kém ở mục này do thuyền viên không được huấn luyện đầy đủ, chỉ nắm lý thuyết hoặc thiếu cơ hội thực hành. Việc không diễn tập định kỳ khiến thao tác chậm, lúng túng, dễ dẫn tới lưu giữ PSC

Sử dụng thiết bị cứu sinh:

PSC kiểm tra kỹ năng sử dụng áo phao, phao tròn, pháo sáng và thiết bị tín hiệu.

Những thiếu sót thường gặp là thao tác chậm, sai kỹ thuật hoặc không biết vị trí bảo quản thiết bị. Nguyên nhân chủ yếu là thiếu huấn luyện thực tế, không tổ chức kiểm tra định kỳ, hoặc thuyền viên mới chưa kịp làm quen.

Phòng cháy chữa cháy (PCCC):

Thanh tra yêu cầu thuyền viên chỉ ra vị trí và vận hành bình chữa cháy, hệ thống CO₂ hoặc các hệ thống chữa cháy cố định khác.

Nhiều trường hợp bị lưu giữ vì thuyền viên không nắm rõ quy trình, không kiểm tra tình trạng sẵn sàng của thiết bị hoặc bỏ qua diễn tập PCCC. Điều này thường bắt nguồn từ việc công ty hoặc thuyền trưởng không duy trì kế hoạch diễn tập nghiêm túc.

Quy trình ứng phó khẩn cấp:

PSC có thể hỏi trực tiếp nhiệm vụ của từng người khi xảy ra cháy, tràn dầu, va chạm hoặc mắc cạn. Những câu trả lời mơ hồ hoặc sai quy trình là dấu hiệu rõ ràng của thiếu huấn luyện và phối hợp kém.

Thực tế, rào cản ngôn ngữ giữa các thành viên đa quốc tịch và việc thiếu kịch bản diễn tập tổng hợp là nguyên nhân lớn dẫn đến sự lúng túng này.

Giải pháp để vượt qua kiểm tra PSC hiệu quả

Để vượt qua kiểm tra PSC thành công, các chủ tàu và công ty quản lý cần có một chiến lược toàn diện, bao gồm cả việc chuẩn bị nội bộ lẫn lựa chọn đối tác dịch vụ chuyên nghiệp.

Nâng cao chất lượng quản lý nội bộ trên tàu và trên bờ

Tăng cường huấn luyện và diễn tập thường xuyên: Thuyền viên cần được huấn luyện định kỳ và diễn tập một cách nghiêm túc các tình huống khẩn cấp như PCCC, cứu sinh. Việc này không chỉ để đối phó với PSC mà còn đảm bảo an toàn thực tế trên biển.

Thiết lập hệ thống quản lý giấy tờ hiệu quả: Công ty quản lý cần có một hệ thống theo dõi và cảnh báo tự động về ngày hết hạn của mọi giấy chứng nhận. Sự phối hợp chặt chẽ giữa văn phòng trên bờ và thuyền trưởng là yếu tố then chốt.

>>> Tìm hiểu phần mềm quản lý hiệu quả giữa tàu và bờ

Thực hiện kiểm tra nội bộ (Internal Audit) định kỳ: Tổ chức các cuộc kiểm tra nội bộ mô phỏng PSC để phát hiện sớm các lỗi, từ đó có thời gian khắc phục trước khi tàu cập cảng.

Nâng cao ý thức tuân thủ MARPOL: Đào tạo thuyền viên về các quy định mới nhất của MARPOL, đồng thời đảm bảo sổ sách ghi chép được thực hiện chính xác và minh bạch.

Lựa chọn đơn vị bảo dưỡng thiết bị cứu sinh, cứu hỏa uy tín

Như đã phân tích, ngay cả khi được bảo dưỡng, nhiều thiết bị vẫn có thể tiềm ẩn lỗi. Để giải quyết vấn đề này, việc lựa chọn một nhà cung cấp dịch vụ chuyên nghiệp và uy tín là giải pháp then chốt giúp tàu sẵn sàng vượt qua kiểm tra PSC.

Một đối tác đáng tin cậy sẽ mang lại những lợi ích vượt trội:

Quy trình bảo dưỡng tiêu chuẩn: Họ tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn của nhà sản xuất và các tiêu chuẩn quốc tế. Điều này đảm bảo thiết bị hoạt động ổn định và tin cậy, không chỉ khi kiểm tra tại cảng mà cả trong suốt hành trình.

Hệ thống cung cấp phụ tùng chính hãng, đồng bộ: Đơn vị uy tín có sẵn nguồn cung cấp phụ tùng chính hãng, đảm bảo chất lượng, độ tương thích và tuổi thọ của thiết bị. Tránh sử dụng phụ tùng kém chất lượng có thể gây hỏng hóc đột ngột.

Khả năng bảo dưỡng đa dạng: Một đơn vị có chứng nhận của nhiều tổ chức đăng kiểm uy tín trên thế giới chứng tỏ năng lực và chất lượng dịch vụ của họ được công nhận ở cấp độ quốc tế. Điều này mang lại sự an tâm tuyệt đối cho chủ tàu.

Mạng lưới dịch vụ rộng khắp: Với hệ thống trạm dịch vụ phủ sóng tại nhiều khu vực cảng biển, việc bảo dưỡng và xử lý sự cố sẽ được thực hiện một cách nhanh chóng và hiệu quả, giảm thiểu thời gian tàu phải neo đậu.

GOTCO là một ví dụ điển hình cho một đối tác bảo dưỡng tin cậy. Với việc được công nhận và cấp chứng nhận bởi 11 tổ chức đăng kiểm hàng đầu thế giới, chúng tôi đảm bảo các quy trình bảo dưỡng thiết bị cứu sinh, cứu hỏa được thực hiện với tiêu chuẩn cao nhất.

Hệ thống 7 trạm dịch vụ trải dài khắp cả nước luôn sẵn sàng đồng hành cùng tàu của bạn trên các hải trình.

Nguồn tham khảo: https://www.imo.org/en/ourwork/msas/pages/portstatecontrol.aspx