Quy chuẩn & chức năng bình khí nén xuồng cứu sinh

Admin 4/11/2025

Bình khí nén xuồng cứu sinh là bộ phận giữ vai trò sống còn trong hệ thống cung cấp không khí độc lập, giúp duy trì môi trường an toàn và áp suất ổn định khi xuồng đóng kín. Tuy nhiên, nhiều báo cáo quốc tế đã ghi nhận những sự cố nghiêm trọng xuất phát từ việc bố trí sai kỹ thuật, bảo dưỡng không định kỳ hoặc kiểm tra thiếu chi tiết, dẫn đến rò rỉ, ăn mòn và thậm chí phát nổ.

Chính vì vậy, USCG và IMO đã ban hành nhiều hướng dẫn cụ thể, yêu cầu các chủ tàu và đơn vị vận hành thực hiện kiểm tra định kỳ, duy trì áp suất đúng chuẩn và thay thế ngay khi phát hiện dấu hiệu hư hại.

Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về chức năng, cấu tạo, quy định kỹ thuật và những rủi ro tiềm ẩn của bình khí nén xuồng cứu sinh – nền tảng quan trọng để đảm bảo an toàn hàng hải.

Chức năng của bình khí nén xuồng cứu sinh

Bình khí nén xuồng cứu sinh (Lifeboat Air Cylinder) là thiết bị lưu trữ khí nén áp suất cao, được lắp đặt trên các xuồng cứu sinh kín (Totally Enclosed Lifeboats) hoặc xuồng có hệ thống hỗ trợ không khí độc lập (Self-Contained Air Support System).

Chức năng chính của bình khí là:

  • Cung cấp không khí sạch và duy trì áp suất ổn định trong khoang xuồng khi mọi cửa đều đóng kín — đặc biệt trong tình huống môi trường ngoài có khói, khí độc hoặc thiếu oxy.
  • Ngăn ngừa sự chênh lệch áp suất giữa bên trong và bên ngoài xuồng, đảm bảo kết cấu xuồng không bị biến dạng và người bên trong có thể hít thở bình thường.
  • Hỗ trợ vận hành động cơ xuồng trong điều kiện kín khí, duy trì hoạt động ít nhất 10 phút theo yêu cầu tiêu chuẩn quốc tế.

Với vai trò này, bình khí nén là “lá phổi” của toàn hệ thống — quyết định đến khả năng sống còn của thuyền viên khi rời tàu trong điều kiện khẩn cấp.

Yêu cầu cấu tạo và tiêu chuẩn tối thiểu theo SOLAS & USCG

Theo SOLAS Chương III – Quy định 20.7.2 và LSA Code 2017, Chương IV, Mục 4.8, mỗi xuồng cứu sinh có hệ thống khí độc lập phải:

Được trang bị hệ thống cung cấp không khí nén an toàn, có thể duy trì không khí trong xuồng ít nhất 10 phút với động cơ hoạt động bình thường.

Áp suất bên trong xuồng không được thấp hơn áp suất khí quyển bên ngoài và không vượt quá 20 hPa.

Bình khí nén phải có đồng hồ hiển thị áp suất (visual pressure indicator) để người vận hành theo dõi được tình trạng không khí trong xuồng.

Toàn bộ hệ thống bao gồm: bình khí, ống dẫn, van, bộ lọc, đồng hồ và van an toàn – phải được bố trí chắc chắn, chống va đập, ăn mòn và có biện pháp thoát nước trong khoang chứa.

Trong hệ thống pháp lý Hoa Kỳ, USCG (46 CFR 160.135 và 46 CFR 147.60) quy định rằng:

  • Mỗi bình khí nén lắp trên xuồng cứu sinh phải đáp ứng tiêu chuẩn chế tạo và kiểm định của DOT (Department of Transportation) hoặc tương đương quốc tế.
  • Vật liệu chế tạo bình thường là thép hoặc hợp kim nhôm đạt chuẩn áp lực 200–300 bar, có tem chứng nhận, số seri và ngày thử thủy lực (hydrostatic test date).
  • Thử thủy lực định kỳ ít nhất 5 năm/lần, nhằm đảm bảo độ bền của thành bình.
  • Khoang chứa bình khí phải khô ráo, thông thoáng, tránh nước đọng, và cho phép kiểm tra trực quan toàn thân bình.

USCG cũng nhấn mạnh trong Safety Alert 08-24 rằng:

“Each air cylinder should be individually inspected for corrosion and damage, and the compartment where they are stowed must remain dry.” – cho thấy không chỉ thân bình, mà cả môi trường lắp đặt cũng đóng vai trò quyết định đối với độ an toàn.

Thành phần cơ bản của hệ thống khí nén trên xuồng cứu sinh

Một hệ thống tiêu chuẩn thường bao gồm:

  • Bình chứa khí nén (Air Cylinders): chứa không khí sạch, được nạp ở áp suất cao (200 bar hoặc cao hơn).
  • Van điều áp (Pressure Regulator): giảm áp suất khí khi cấp cho khoang xuồng.
  • Đồng hồ áp suất (Pressure Gauge): hiển thị áp lực bình và áp suất trong khoang.
  • Van an toàn (Relief Valve): ngăn áp suất vượt giới hạn cho phép (20 hPa).
  • Ống dẫn và bộ lọc khí: dẫn khí vào khoang, loại bỏ tạp chất, hơi ẩm, dầu.

Khi hệ thống hoạt động, khí nén từ bình được điều tiết qua van giảm áp, đi vào khoang xuồng qua các cửa gió. Áp suất trong khoang được duy trì ổn định, bảo đảm môi trường thở an toàn cho thuyền viên.

Mỗi bình khí nén xuồng cứu sinh hợp chuẩn phải có các thông tin tối thiểu:

  • Tên hoặc ký hiệu nhà sản xuất.
  • Số hiệu và dung tích bình.
  • Áp suất làm việc (Working Pressure) và áp suất thử (Test Pressure).
  • Ngày thử thủy lực gần nhất.
  • Dấu chứng nhận của cơ quan đăng kiểm (ví dụ: USCG, ClassNK, DNV GL…).

Các thông tin này giúp nhận diện, truy xuất lịch sử kiểm tra và phục vụ công tác bảo dưỡng xuồng cứu sinh sau này.

Nguy cơ nổ xuồng cứu sinh do bình khí nén

Theo các báo cáo của USCG và International Marine Contractors Association (IMCA), hiện tượng nổ bình khí nén trên xuồng cứu sinh tuy hiếm nhưng có thể gây hậu quả nghiêm trọng. Trong nhiều sự cố được ghi nhận, nguyên nhân chính đều xuất phát từ ăn mòn, nước đọng, hoặc thiết kế khoang chứa không đảm bảo khô ráo.

Cụ thể, trong Báo cáo IMCA Safety Flash 08/20, một bình khí nén của xuồng cứu sinh đã phát nổ khi tàu đang neo đậu tại giàn khoan. Điều tra cho thấy:

  • Các bình khí được đặt ngang dưới sàn boong, ngay phía trên khu vực két la canh (bilge) – nơi thường xuyên ẩm ướt.
  • Khoang chứa không kín nước, dẫn đến việc bình bị ngâm trong nước biển trong thời gian dài.
  • Hiện tượng ăn mòn điện hóa (galvanic corrosion) xảy ra khi vật liệu thép của bình tiếp xúc trực tiếp với giá đỡ bằng inox, khiến tốc độ ăn mòn tăng mạnh.
  • Khi áp suất nội trong bình tăng cao, vùng thân bị mòn yếu đã nứt vỡ và phát nổ, tạo ra mảnh văng xuyên thân xuồng.

Trong một báo cáo khác của Step Change in Safety (UK, 2021), một bình khí bị nổ trong quá trình kiểm tra định kỳ đã khiến phần nắp khoang bật tung. Điều đáng chú ý là bình chỉ mới 5 năm tuổi và vẫn còn trong thời hạn thử thủy lực, nhưng tình trạng ăn mòn ở đáy bình không được phát hiện do vị trí lắp đặt khó quan sát.

USCG cũng từng ban hành Safety Alert 08-24, cảnh báo rằng:

“Corrosion and trapped water in air cylinder storage areas can lead to catastrophic failure. Even minor pitting on a cylinder wall can critically reduce its pressure-holding capacity.”

(Tạm dịch: Ăn mòn và nước đọng trong khoang chứa bình khí có thể dẫn đến hư hại nghiêm trọng. Chỉ cần vài vết rỗ nhỏ trên thân bình cũng đủ làm giảm khả năng chịu áp suất và dẫn đến vỡ nổ.)

Những sự cố này cho thấy:

  • Nguy cơ tiềm ẩn không chỉ đến từ tuổi thọ bình, mà còn từ điều kiện môi trường, cách lắp đặt và tần suất kiểm tra.
  • Việc chỉ dựa vào lịch kiểm định định kỳ là chưa đủ – bởi hư hại thực tế có thể diễn ra nhanh hơn do hơi muối, rung động hoặc sự chênh lệch nhiệt độ.
  • Khi nổ xảy ra, áp suất 200–300 bar trong bình có thể tạo ra sóng xung kích đủ mạnh phá hủy cấu trúc trong xuồng hoặc gây thương tích nặng cho người gần đó.

Chính vì vậy, các tổ chức như IMO, USCG và IMCA đều khuyến nghị:

  • Kiểm tra trực quan toàn bộ thân bình (100%) mỗi năm, không bỏ qua mặt đáy hoặc các khu vực khuất.
  • Đảm bảo khoang chứa khô và thông thoáng; có thể dùng camera nội soi hoặc thiết bị soi gương để đánh giá khu vực khó tiếp cận.
  • Khi phát hiện vết rỉ, trầy xước, hoặc ăn mòn sâu, ngưng sử dụng ngay và thay thế bình mới theo hướng dẫn tại 46 CFR 147.60.

Dịch vụ và giải pháp toàn diện cho bình khí nén xuồng cứu sinh

Tại GOTCO, chúng tôi hiểu rằng bình khí nén (lifeboat air cylinder) là một trong những thành phần quan trọng nhất trong hệ thống xuồng cứu sinh — đảm nhiệm vai trò cung cấp không khí hô hấp, duy trì áp suất khoang và đảm bảo điều kiện sống tối thiểu cho thuyền viên trong tình huống khẩn cấp. Tuy nhiên, đây cũng chính là điểm dễ tổn thương nhất nếu không được bảo dưỡng và lắp đặt đúng chuẩn.

Với hơn 12 kinh nghiệm trong lĩnh vực thiết bị cứu sinh, GOTCO không chỉ là đơn vị tiên phong cung cấp bình khí nén đạt chuẩn SOLAS/USCG cho các loại xuồng cứu sinh, mà còn là đối tác kỹ thuật tin cậy trong công tác kiểm tra – bảo dưỡng – hiệu chỉnh hệ thống khí theo khuyến nghị của IMO và nhà sản xuất.

Dịch vụ kỹ thuật chuyên sâu của GOTCO bao gồm:

  • Kiểm tra tổng thể bình khí nén xuồng cứu sinh: đo áp suất tĩnh, kiểm tra rò rỉ, đánh giá độ dày thành bình, phát hiện ăn mòn, pitting hoặc biến dạng theo quy trình hydrostatic test và visual inspection định kỳ.
  • Đánh giá điều kiện lắp đặt và khoang chứa: xác định mức độ ẩm, hệ thống thoát nước, khả năng thông gió, và các nguy cơ ăn mòn điện hóa (galvanic corrosion) do tiếp xúc kim loại khác loại.
  • Hiệu chuẩn và nạp lại bình khí: thực hiện theo đúng hướng dẫn của nhà sản xuất (OEM manuals), kiểm soát loại khí sử dụng, áp suất nạp, và điều kiện an toàn khi thao tác.
  • Tư vấn cải tiến hệ thống: thiết kế lại vị trí giá đỡ, cách ly vật liệu tiếp xúc, nâng cao hiệu quả chống ăn mòn, giúp kéo dài tuổi thọ bình khí và đảm bảo an toàn lâu dài cho xuồng.
  • Cung cấp hồ sơ và chứng nhận đầy đủ: lập biên bản kiểm tra, logbook và báo cáo bảo dưỡng tháng – quý – năm, phù hợp với yêu cầu của SOLAS Ch.III/20, MSC.1/Circ.1206/Rev.1 và USCG 46 CFR.

Ngoài dịch vụ bảo dưỡng, GOTCO còn cung cấp các bình khí nén tiêu chuẩn cao dành cho xuồng cứu sinh, đảm bảo nguồn dự phòng luôn sẵn sàng thay thế khi cần. Tất cả sản phẩm đều được kiểm định và chứng nhận bởi các tổ chức phân cấp quốc tế (DNV, LR, ABS, NK), đáp ứng tiêu chuẩn an toàn và độ bền theo yêu cầu thực tế hàng hải.